O ιος του Δυτικού Νείλου

Διαφωτιστικό το ενημερωτικό δελτίο που εξέδωσε ο Δντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Σερρών σχετικά με τον ιο του Δυτικού Νείλου.
Το παραθέτω ως έχει...


"Στις αρχές Αυγούστου μπήκε στη ζωή μας ο ιός του δυτικού Νείλου και μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί δεκάδες κρούσματα σε διάφορες περιοχές της χώρας. Οι επιστήμονες είναι πάντως καθησυχαστικοί και συνιστούν τη λήψη ατομικών μέτρων προστασίας από το τσίμπημα κουνουπιών, όπως η χρήση εντομοαπωθητικών, αντικουνουπικών πλεγμάτων, ενδυμάτων που καλύπτουν μεγάλη επιφάνεια του σώματος κ.λπ.

Το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, σε συνεργασία με τις εμπλεκόμενες Υγειονομικές Περιφέρειες, έχει λάβει μέτρα για την έγκαιρη διάγνωση και δήλωση των περιστατικών από τους φορείς παροχής υπηρεσιών υγείας. Επιπλέον, συνιστά τη διενέργεια συμπληρωματικών προγραμμάτων κωνοποκτονίας σε ειδικές περιπτώσεις - πέρα από αυτές που γίνονται ετησίως βάσει των σχετικών οδηγιών του Υπουργείου προς τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις.

Η λοίμωξη από τον ιό του δυτικού Νείλου (West Nile Virus WNV) είναι νόσημα που μεταδίδεται κυρίως με το τσίμπημα κουνουπιού και προσβάλλει ζώα (άγρια πτηνά, άλογα), αλλά και τον άνθρωπο. Επιδημίες λοίμωξης από τον ιό του δυτικού Νείλου έχουν καταγραφεί σε πολλά είδη ζώων, κυρίως σε άγρια πτηνά, όπως κοράκια και καρακάξες, άλογα και οικόσιτα ζώα, όπως οι σκύλοι και οι γάτες.

Τα πτηνά εμφανίζουν σημαντική θνητότητα από τη λοίμωξη και μάλιστα οι θάνατοι πτηνών έχουν χρησιμοποιηθεί ως συστήματα έγκαιρης ανίχνευσης της κυκλοφορίας του ιού σε μία περιοχή. Τα άλογα εμφανίζουν επίσης εγκεφαλίτιδα, η οποία καταλήγει σε θάνατο περίπου στο 40% των περιπτώσεων. Τα άλογα, όπως και ο άνθρωπος είναι περιστασιακοί ξενιστές του ιού και δεν τον μεταδίδουν. Τα οικόσιτα ζώα μολύνονται με τον ίδιο τρόπο όπως οι άνθρωποι, μέσω του δήγματος μολυσμένου κουνουπιού, ενώ είναι επίσης περιστασιακοί ξενιστές. Άλλα άγρια θηλαστικά, όπως σκίουροι, νυχτερίδες, λαγοί, κουνέλια, μολύνονται σε μικρότερη συχνότητα.

Σύμφωνα με στοιχεία από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, ο ιός του δυτικού Νείλου είναι RNA ιός και ανήκει στην οικογένεια των φλαβοϊών. Συγγενεύει με τον ιό της ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας, της εγκεφαλίτιδας του St. Louis και άλλους παρόμοιους ιούς που προκαλούν εγκεφαλίτιδες.

Ο ιός ονομάστηκε έτσι, γιατί αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά στην επαρχία του δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα το 1937. Επιδημίες σε ανθρώπους έχουν αναφερθεί στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή, την Ευρώπη, την Αυστραλία και την Ασία. Στο Ισραήλ δηλώνονται ανθρώπινα κρούσματα κάθε χρόνο από το καλοκαίρι μέχρι το φθινόπωρο. Το 1999 ο ιός ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη και στη συνέχεια μεταδόθηκε σε όλες τις πολιτείες των ΗΠΑ και τον Καναδά. Έκτοτε χιλιάδες κρούσματα καταγράφονται κάθε χρόνο στη Βόρεια Αμερική, όπου πλέον η νόσος θεωρείται ενδημική, ενώ από το 1999 έχουν καταγραφεί 1065 θάνατοι.

Στην Ευρώπη εκδηλώθηκε η πρώτη πανδημία το 1996 στη Ρουμανία, όπου πλέον εμφανίζονται κρούσματα σε ανθρώπους σε ετήσια βάση, ενώ σποραδικά κρούσματα σε ανθρώπους έχουν καταγραφεί σε Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Τσεχία και Ουγγαρία. Συρροές κρουσμάτων λοίμωξης από τον ιό του δυτικού Νείλου με εκδηλώσεις εγκεφαλίτιδας εμφανίζονται στην Ευρώπη από το 2008 σε περιοχές της Ιταλίας, της Ουγγαρίας και της Ρουμανίας. Το 2009 εμφανίστηκαν σποραδικά κρούσματα στην Ιταλία και φέτος στην Πορτογαλία. Εξάλλου, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζονται περιστασιακά κρούσματα σε άλογα και άγρια πτηνά και διαπιστώνεται η μόλυνση των κουνουπιών.

Στην Ελλάδα οροεπιδημιολογικές μελέτες έχουν αναδείξει την ύπαρξη αντισωμάτων κατά του ιού του δυτικού Νείλου σε περίπου 1% του υγιούς πληθυσμού από συγκεκριμένες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας.

Τρόποι μετάδοσης

Κύριοι ξενιστές του ιού είναι τα άγρια πτηνά και τα κουνούπια. Ο ιός προκαλεί ιαιμία στα πτηνά, που διαρκεί 1-4 μέρες, κατά την οποία, αν το πτηνό επιβιώσει αποκτά ανοσία.

Ο κύριος τρόπος μετάδοσης της λοίμωξης είναι μέσω τσιμπήματος μολυσμένου κουνουπιού (συνήθως το κοινό κουνούπι). Τα κουνούπια μολύνονται από άρρωστα πτηνά ή άλλα ζώα. Η λοίμωξη των ανθρώπων, των αλόγων και άλλων θηλαστικών δεν είναι συχνή και τα είδη αυτά δεν αναπτύσσουν υψηλά επίπεδα ιαιμίας. Για το λόγο αυτό ο ιός δε μεταδίδεται περαιτέρω από αυτά. Εκτός του τσιμπήματος από το κοινό κουνούπι, δεν έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού από μολυσμένο ζώο στον άνθρωπο.

Η λοίμωξη μπορεί επίσης να μεταδοθεί και με μεταγγίσεις ή μεταμοσχεύσεις. Πάντως σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων έχει αναφερθεί μετάδοση του ιού από μεταμόσχευση οργάνου, μετάγγιση αίματος και σπάνια από τη μητέρα στο έμβρυο (συγγενής λοίμωξη). Παρότι υπάρχουν κάποιες μεμονωμένες αναφορές για μετάδοση του ιού με αυτόν τον τρόπο, θεωρείται πολύ σπάνιος τρόπος μετάδοσης.

Όπως τονίζουν οι επιστήμονες ο ιός δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, καθώς δεν μεταδίδεται μέσω της συνήθους κοινωνικής, σεξουαλικής ή άλλης επαφής.

Συμπτώματα

Σε ότι αφορά τα συμπτώματα της λοίμωξης από τον ιό του δυτικού Νείλου, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι το 80% των ατόμων που μολύνονται παραμένουν ασυμπτωματικοί, το 20% εμφανίζουν ήπια νόσο, ενώ λιγότεροι από ένας στους εκατό ασθενείς εμφανίζουν σοβαρή κλινική νόσο, που προσβάλει το κεντρικό νευρικό σύστημα.

Ασυμπτωματική νόσος: Το 80% (4 στα 5) των ατόμων που μολύνονται δεν εκδηλώνουν κανένα σύμπτωμα.

Ήπια νόσος: Υπολογίζεται ότι περίπου 20% αυτών που μολύνονται με τον ιό αναπτύσσουν ήπια συμπτωματολογία, όπως πυρετό, πονοκέφαλο, αδυναμία, πόνους στους μυς και τις αρθρώσεις, εμετούς και μερικές φορές δερματικά εξανθήματα (στον κορμό) και διόγκωση των λεμφαδένων.

Σοβαρή μορφή νόσου: Λιγότερα από ένα στα εκατό άτομα (κυρίως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας) αναπτύσσουν τη σοβαρή μορφή της νόσου (εγκεφαλίτιδα, μηνιγγίτιδα). Τα συμπτώματα της σοβαρής νόσου περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, υψηλό πυρετό, δυσκαμψία αυχένα, απάθεια, αποπροσανατολισμό, κώμα, τρόμο, σπασμούς, μυϊκή αδυναμία και παράλυση.

Ο χρόνος επώασης της λοίμωξης είναι συνήθως δύο έως 14 ημέρες, καθώς τόσο είναι το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από το τσίμπημα του κουνουπιού μέχρι την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα διαρκούν μερικές μέρες, αν και μερικές φορές η διάρκεια είναι μεγαλύτερη. Τα συμπτώματα της σοβαρής μορφής της νόσου (εγκεφαλίτιδα/μηνιγγίτιδα) μπορεί να διαρκέσουν μερικές εβδομάδες.

Εμβόλιο-Θεραπεία

Διαθέσιμο εμβόλιο εναντίον του ιού προς το παρόν δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει και ειδική θεραπεία. Στις ηπιότερες περιπτώσεις ο πυρετός και τα άλλα συμπτώματα περνούν από μόνα τους, ενώ στα πιο σοβαρά περιστατικά που χρειάζεται να νοσηλευτούν χορηγείται υποστηρικτική θεραπεία (χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών, πιθανή εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας για μηχανική αναπνευστική υποστήριξη κλπ).

Τρόποι αποφυγής της μόλυνσης

Αποφυγή των τσιμπημάτων των κουνουπιών

Χρήση εντομοαπωθητικών στο ακάλυπτο δέρμα και πάνω από τα ρούχα

Χρησιμοποιούνται δραστικές ουσίες, μεταξύ των οποίων και το DEET (Ν,Ν διεθυλομετατολουαμίδη), ικαριδίνη ή πικαριδίνη και φυσικές ουσίες όπως αιθέρια έλαια ευκαλύπτου (που όμως έχουν σχετικά μειωμένη εντομοαπωθητική δράση). Ο χρόνος δράσης των εντομοαπωθητικών ουσιών κυμαίνεται από μία έως 4-5 ώρες. Για τα εντομοαπωθητικά που περιέχουν DEET προτιμώνται τα σκευάσματα με συγκέντρωση 30-50% για τους ενήλικες και 10-30% για τα παιδιά. Δεν υπάρχει αντένδειξη για τη χρήση σε εγκύους και θηλάζουσες μητέρες, ενώ δεν συστήνεται η χρήση τους στα βρέφη μέχρι 2 μηνών. Τα εντομοαπωθητικά προϊόντα πρέπει να επαλείφονται μετά τα αντιηλιακά και δεν πρέπει να έρχονται σε επαφή με τα μάτια, το στόμα και το βλεννογόνο της μύτης. Σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να ακολουθούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή.

Χρήση εντομοκτόνων στον αέρα

Περιέχουν πυρεθρινοειδή, ουσίες που προσβάλλουν το νευρικό σύστημα των εντόμων και τα αποπροσανατολίζουν. Κυκλοφορούν στο εμπόριο στις εξής μορφές: Αερόλυμα (αεροζόλ), ταμπλέτες, εξατμιζόμενο διάλυμα, σπιράλ (φιδάκια) κλπ. Πρέπει επίσης να τηρούνται οι οδηγίες του κατασκευαστή και δεν πρέπει να εφαρμόζονται στο δέρμα.

Προσοχή κατά τις σημαντικότερες ώρες έκθεσης στα τσιμπήματα.

Τα περισσότερα είδη κουνουπιών που μεταφέρουν τον ιό τσιμπούν από το σούρουπο μέχρι το χάραμα.

Χρήση κατάλληλων ενδυμάτων.

Ρούχα που καλύπτουν όσο περισσότερο γίνεται το σώμα (μακριά μανίκια και παντελόνια). Πιο αποτελεσματικά είναι τα ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα.

Συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα.

Αποφυγή κουνουπιών στο σπίτι.

Αντικουνουπικά πλέγματα (σίτες που εμποδίζουν τη δίοδο των κουνουπιών) στα ανοίγματα του σπιτιού (παράθυρα, φεγγίτες, αεραγωγοί τζακιού) και περιοδικός έλεγχος και συντήρησή τους.

Χρήση κουνουπιέρας σε περιοχές με μεγάλη πυκνότητα κουνουπιών ή σε περιπτώσεις που αντενδείκνυται η χρήση άλλων προστατευτικών μέσων (όπως χρήση εντομοαπωθητικών σε βρέφη μικρότερα των δύο μηνών. Είναι πιο αποτελεσματικές όταν είναι εμβαπτισμένες σε εντομοαπωθητικό.

Απομάκρυνση του στάσιμου νερού από λεκάνες, βάζα, γλάστρες, παλιά λάστιχα, υδρορροές και άλλα μέρη του κήπου, ώστε να μην έχουν πρόσβαση τα κουνούπια σε λιμνάζοντα νερά, που αποτελούν σημεία εναπόθεσης των αυγών τους. Σημειώνεται ότι ακόμα και το έδαφος που παραμένει για μεγάλα διαστήματα υγρό μπορεί να αποτελέσει σημείο εναπόθεσης αυγών.

Χρήση ανεμιστήρων ή κλιματιστικών. Ο δροσερός αέρας μειώνει τη δραστηριότητα των κουνουπιών, αλλά δεν τα σκοτώνει. Η χρήση ανεμιστήρων, ιδίως οροφής, δυσχεραίνει την προσέγγιση των εντόμων.

Καλό κούρεμα γρασιδιού, θάμνων, φυλλωσιών, καθώς πρόκειται για σημεία που βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια.

Χρήση λαμπτήρων κίτρινου χρώματος για το φωτισμό εξωτερικών χώρων, καθώς προσελκύουν λιγότερο τα κουνούπια.

Παρακαλούμε τους Δ/ντες των σχολείων να ενημερώσουν σχετικά όλους τους εκπαιδευτικούς των σχολείων τους για το παραπάνω θέμα και να τους παρακινήσουν ώστε να υπάρξει τμήμα ή τάξη που θα ασχοληθεί στα πλαίσια της ευέλικτης ζώνης με πρόγραμμα πρόληψης που θα αφορά τον ιο του Δυτικού Νείλου.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τον ιο και την κατάθεση προγράμματος Αγωγής Υγείας μπορεί κανείς να πάρει από τον υπεύθυνο προγραμμάτων Α.Υ κ. Μπούκικα Κων/νο.

Ο Δ/ΝΤΗΣ

Α/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Ν. ΣΕΡΡΩΝ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ