Μια άλλη µατιά για το «νέο σχολείο»

ΤΟΥ ΛΟΥΚΑ ΒΛΑΧΟΥ

Μία δασκάλα του νηπιαγωγείου διδάσκει σε µια τάξη παιδιών ηλικίας 5-6 ετών ζωγραφική. Πίσω πίσω στην αίθουσα κάθεται ένα κοριτσάκι έξι ετών που είναι απορροφηµένο από τη ζωγραφική του και δουλεύει ασταµάτητα. Το πλησιάζει η δασκάλα και το ρωτά: «Τι ζωγραφίζεις;» και εκείνο της εξηγεί: «Ζωγραφίζωτον Θεό». «Μα κανένας δεν ξέρει µε τι µοιάζει ο Θεός», λέει η δασκάλα. Το κοριτσάκι απαντά: «Θα ξέρουν σε λίγο»...

...Η παραπάνω ιστορία είναιπαρµένη από έναβιβλίο που κυκλοφόρησε το 2009 στα αγγλικά µε το τίτλο «The Element: How finding your passion changes everything». Συγγραφέας είναι ο διακεκριµένος παιδαγωγός Σερ Κεν Ρόµπινσον. O Ρόµπινσον παραθέτει τηνιστορία της µικρής µαθήτριας του νηπιαγωγείου για να δείξει τη µεγάλη αυτοπεποίθηση, τη φαντασία και τηδηµιουργικότητα που έχουν τα µικρά παιδιά, σε σχέση µε τα µεγαλύτερα σε ηλικία, στη δευτεροβάθµια και στην τριτοβάθµια εκπαίδευσηκαι κυρίως στους ενήλικους. «Ανρωτήσεις», γράφει στο βιβλίο του, «τα παιδιά του νηπιαγωγείου ποιοι από εσάς πιστεύετε ότι είστε δηµιουργικοί θα σηκώσουν τα χέρια τους οιπερισσότεροι µαθητές. Αν ωστόσο επαναλάβεις την ίδιαερώτηση στο γυµνάσιο ή το λύκειο, τα χέρια λιγοστεύουν, στο πανεπιστήµιο είναι πολύ λίγα και αν την απευθύνουµε στους συναδέλφους µαςστο χώρο εργασίας θα είναι θαύµα αν κάποιοι σηκώσουν το χέρι τους. Το εκπαιδευτικό σύστηµα σκοτώνει την αυτοπεποίθηση και τη δηµιουργικότητα στα νέα παιδιά».

Τα παιδιά µας, ενώ ξεκινούν από το νηπιαγωγείο γεµάτα νέες ιδέες, σταδιακά στα τελευταία έτη σπουδών τους στα πανεπιστήµια τα ακούµε να λένε: «νατο πάρω (εννοούν το πτυχίο), νατους το δώσω (στους γονείς τους)να µε αφήσουν ήσυχο». Είναι θλιβερό αλλά µε την αυξανόµενη ανεργίαστους νέους οι γονείς γίνονταιπιεστικοί καιεπιµένουν ότι τα παιδιά τους πρέπει να σπουδάσουν σε ειδικά σχολεία αυτό που εκείνοι επιθυµούν ή υποδεικνύουν οι θλιβερές, κατά τη γνώµη µου, «µελέτες» µε τίτλους όπως: «Ποιες σχολές έχουντις µεγαλύτερες ευκαιρίες για επαγγελµατική αποκατάσταση των αποφοίτων τους». Τα αποτελέσµατα είναι µάλλον τραγικά. Οι παλιότερες γενιές στην Ελλάδα έδιναν πολύ µεγαλύτερη σηµασία στην ευτυχία των παιδιών τους και στα φυσικά τους χαρίσµατα και λιγότερο σε ποια σχολή θα περάσουν για να έχουν σίγουρη επαγγελµατική αποκατάσταση. Στο βιβλίοτου ο Ρόµπινσον προειδοποιεί επίσης ότι το σηµερινό σχολείοµάς αποµακρύνει απότη δηµιουργικήκαι καινοτόµοσκέψη. ∆ίνει έµφαση στην αποµνηµόνευση της υπάρχουσα γνώσης και όχι στη δηµιουργική σκέψη. Περιορίζει µέσα σε στενά πλαίσια την αξιολόγηση των ικανοτήτωντων µαθητών. Τα σηµερινά προγράµµατα σπουδών αναπτύσσουν µόνο ένα κοµµάτι του εγκεφάλου µας (κυρίως το αριστερό). Η εκπαίδευση λοιπόν, σύµφωνα µε τον Ρόµπινσον, δεν χρειάζεται µία απλή µεταρρύθµιση. Θα πρέπει να ανατραπεί προκειµένουνα αποµακρυνθεί από το οµοιόµορφο και παγιωµένο για όλους πρόγραµµα σπουδών και να στραφείπρος την εξατοµικευµένη εκπαίδευση. Η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται µε βάση τις ικανότητες και τα ειδικά προσόντα κάθε παιδιού, ενώ τα παιδιά θα πρέπει να βρίσκονται σε ένα περιβάλλον που θέλουν να µά θουν και µόνα τους ώστε να ανακαλύψουν ποιο αντικείµενο τους γοητεύει πραγµατικά.

Ο Ρόµπινσον ορίζει σαν «το στοιχείο µας» το σηµείοόπου τα ταλέντα µας συναντούντο προσωπικό µας πάθος. Οταν είναι κανείς στο στοιχείο του, ανακαλύπτει ότι έχει απίστευτη ενεργητικότητα για πολλές ώρες εργασίας και ταυτόχρονα είναι δηµιουργικός και καινοτόµος. Στο βιβλίο του χρησιµοποιεί ένα µεγάλο αριθµό από παραδείγµατα ανθρώπων που εργάζονται «στο στοιχείο τους» προκειµένου να αναδείξει αυτό το σηµείο. Σε σχέση µε την επικαιρότητα του θέµατος, γράφει: «Λαµβάνοντας υπόψη τις οικονοµικές και περιβαλλοντικέςπροκλήσεις που έχουµε να αντιµετωπίσουµε, χρειαζόµαστε όλους τους πολίτες να είναι «στο στοιχείο τους» για να σκεφτούν επαναστατικές λύσεις. Χρειαζόµαστεεπειγόντως να κάνουµε πιο αποτελεσµατική χρήση των ανθρώπινων πόρων µας σε τούτο το πλανήτη. Αυτό είναι απαραίτητο για τηνευηµερία και γιατην υγεία των κοινωνιών µας».

Το πραγµατικά «νέο σχολείο», δεν θα πρέπει να έχει στόχο να περάσουν οι µαθητές ένα παγιωµένο καιαρτηριοσκληρωτικό τεστεισαγωγικώνεξετάσεων για τα πανεπιστήµια, που στησυνέχεια θα τους οδηγήσει στις σχολές µε αυξηµένη επαγγελµατική ζήτηση σύµφωνα µε τους «ειδικούς» και τους πίνακες που θα αναρτήσουν στις εφηµερίδες τους επόµενους µήνες,αλλά το ναανακαλύψουµε ποιο τελικά είναι το «στοιχείο» του κάθε µαθητή και µαθήτριας και πωςη επαγγελµατικήτους ενασχόληση θα τους γεµίζει χαρά για µια ολόκληρη ζωή.

Ο Λουκάς Βλάχος είναι καθηγητής στο Τµήµα Φυσικής του Αριστοτελείου πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης

ΤΑ ΝΕΑ