Εκτός θέματος: η τελευταία έκθεση

της Ρίκας Βαγιάνη

Ήμουν το αστέρι της τάξης. Τι σημασία είχε αν ήμουν μαυριδερή, άχαρη και καμπούρα; Υστερούσα σε πολλά, αλλά στην «έκθεση ιδεών» έσκιζα. Αν με σήκωνες στο μάθημα τα μπουρδούκλωνα, κόμπιαζα, σκατά τα έκανα, αλλά το μόνο που χρειαζόταν ήταν να με βάλεις να γράψω κάτι, και όλα ξεκαθάριζαν. Είχα γίνει λίγο νούμερο του τσίρκο, ο εφιάλτης των συμμαθητών που ήταν υποχρεωμένοι να με ακούν, συχνά πυκνά, να διαβάζω τις εκθέσεις μου στην τάξη, ως «υποδείγματα». Ντρεπόμουν, αλλά μου άρεσε.

Στις αρχές Οκτωβρίου της Δευτέρας Λυκείου παρέδωσα το αριστούργημά μου, μια σπαρακτική ελεγεία για την πτώση του Οιδίποδα. Ήταν και γαμώ τις εκθέσεις. Νομίζω η μάνα μου την κρατάει ακόμα. Το κείμενο διαβάστηκε από την τσιριχτή μου φωνή, (συγγνώμη, συμμαθήτριες), ενώπιον της τάξης, για μια ακόμα φορά. Ήταν και η τελευταία. Αμέσως μετά την ανάγνωση, η φιλόλογος με ρώτησε αν σκόπευα να δώσω εισαγωγικές τον επόμενο χρόνο.

Φιλοσοφική. Τόσο αυτονόητο, που δεν το είπα καν. Αν δεν έκανα εγώ τέτοιες σπουδές, ποιος θα έκανε; Τα βλίτα; Που δεν ήταν σε θέση να κάνουν έναν αυτοσχεδιασμό της προκοπής σε ιαμβικό τρίμετρο; Εγώ μετέφραζα Ομηρικούς στίχους στην Αττική διάλεκτο (και τούμπαλιν) στο σπίτι, έτσι, από χόμπι. Έκλαιγα με μαύρο δάκρυ πάνω από τον κομμό της Αντιγόνης, (στο πρωτότυπο, βεβαίως!) λες και ήταν Αρλεκιν. Θα έσκιζα στις εξετάσεις. Απλώς, αυτονόητο.
«Καλά είναι όλα αυτά» συμφώνησε η υπεύθυνη, «αλλά υπάρχει το πρόβλημα της έκθεσης».

Πρόβλημα; Έκθεση; Τι λέει η γυναίκα; Με μπέρδεψε με άλλη μαθήτρια; Εμένα;
Και τότε, μπροστά σ΄όλη την τάξη, η φιλόλογος με κατεδάφισε. Τα κείμενά μου, ήταν αλλόκοτα, εξήγησε, άσε που έγραφα ακριβώς όπως μιλούσα, πράγμα εγκληματικό σύμφωνα με τη λογική των εξεταστών. «Αυτή η έκθεση θα μηδενιζόταν ως εκτός θέματος». Χρειαζόταν να κάνω ιδιαίτερα, να αγοράσω λυσάρια και ετοιματζίδικα βοηθήματα, για να έχω μια ελπίδα να πιάσω τη βάση, στις εισαγωγικές. Και το «αστέρι της τάξης»; «Αυτά ήταν για πριν. Τώρα σοβαρευόμαστε είναι αλλιώς τα πράγματα στις εξετάσεις, δεν μπορείς να γράφεις όπως θέλεις».

Δεν υπήρχαν πια «ιδέες». Όλα έπρεπε να γράφονται προβλέψιμα, συστηματικά, τακτοποιημένα σε κουτάκια, και εντελώς νεκρά, σαν επίδειξη τάπερ.
Αν είχα φτερά, αυτή ήταν η στιγμή που πριονίστηκαν κι έπεσαν για πάντα, στο κρύο μωσαϊκό της Βα’. . «Δεν ενδιαφέρομαι καθόλου για το Πανεπιστήμιο», είπα ψέματα, «οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος να μου τα λέτε όλα αυτά».

Εξετάσεις για τη Φιλοσοφική, ή για οποιοδήποτε άλλο Πανεπιστήμιο, δεν έδωσα ποτέ… Κατέφυγα πανικόβλητη στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, το μόνο μέρος όπου μπορούσες να κλαις με μαύρο δάκρυ για τα πάθη της Αντιγόνης (έστω και σε μετάφραση) και να θεωρείται απολύτως φυσικό. Εκεί με πλησίασε ένας σπουδαίος άνθρωπος, ένας αληθινός δάσκαλος. Με μεγάλη τρυφερότητα, και αφού άφησε να εννοηθεί ότι στο θέατρο είχα λιγότερο ταλέντο κι από ένα κομοδίνο, πήγε την κουβέντα παρακάτω «Σε παρακολουθώ. Έχεις ιδιαίτερη κλίση στις κλασικές σπουδές. Έξυπνο παιδί είσαι, πώς και δεν το έχεις καταλάβει; Θα έκανες περίπατο στη Φιλοσοφική»

Εντάξει. Δεν έγινε και τίποτα δηλαδή, δεν χαθήκαμε κιόλας. Το κείμενο δεν το έγραψα για να κλαφτώ: Αν ήθελα, ας είχα σπουδάσει. Αλλά αυτό το εξπέριμεντ του Protagon με την έκθεση και το Χωμενίδη σε ρόλο χάμστερ, με βάρεσε στο δόξα πατρί.

Για πόσες κλωτσιές είναι αυτό το σύστημα, που καταδικάζει το «αλλόκοτο», που καταριέται το διαφορετικό, που μεταμορφώνει τις νεράϊδες- ιδέες σε κακάσχημες, νευρωτικές γεροντοκόρες; Πόσο μεγάλο έγκλημα είναι να πάρεις το φλεγόμενο από καινούριες ιδέες μυαλό ενός εφήβου, και να αντικαταστήσεις το εγκέφαλό του μ΄ένα… τάπερ;

Γράψτε μου, αν υπάρχει κάποιος από σας που πέρασε το ίδιο ζόρι. Όχι με την έκθεση, δεν εκφραζόμαστε όλοι, (ευτυχώς!!!) με τον ίδιο τρόπο. Αλλά αν κάποιος, κάποτε, άφησε τα εφηβικά του φτερά (Μαθηματική σκέψη; Καλλιτεχνική κλίση; Φλόγα για επιστημονική έρευνα;) στο πάτωμα μιας σχολικής αίθουσας ,ας στείλει, μέσα από τη σημερινή, τελευταία μου «έκθεση ιδεών», έστω ένα σήμα.

Δημοσιεύτηκε στις 15/5 στους protagon.gr