Πάμε Βανουατού;

Πρόκειται για ένα κρατίδιο που αποτελείται από 83 νησιά και βρίσκεται στο νότιο Ειρηνικό , 1000 χιλιόμετρα δυτικά των νησιών Φίτζι.

Στο βόρειο μέρος του είναι το νησί Πέντεκοστ: 490 τετρ.χιλιομ. με 12.000 κατοίκους.

Σ' αυτό το νησί οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι θα πει οικονομική κρίση και είναι πολύ ευτυχισμένοι. Το νησί είναι κατάφυτο από τροπικό δάσος και οι άνθρωποι ζουν αρμονικά μες τη φύση. Ζουν με τις παραδόσεις τους και τις συνήθειές τους. Κάθε πρωί τραγουδούν υποδεχόμενοι την νέα ημέρα που έρχεται. Η φύση στο Πεντεκόστ είναι σχεδόν ανέγγιχτη από τον σημερινό τεχνολογικό πολιτισμό. Χρησιμοποιούν πήλινα σκεύη. Οι άνθρωποι ζουν σε αχυροκαλύβες, δεν έχουν ηλεκτρισμό, ούτε ύδρευση στο σπίτι τους, δεν γνωρίζουν όμως τι θα πει: πείνα, φτώχεια, ανεργία και είναι ευτυχείς. Ζουν σχεδόν χωρίς χρήματα.

Οικονομικό σύστημα
Ας παρακολουθήσουμε ένα κάτοικο που πάει στην τράπεζα. Υπάρχει μία μοναδική κρατική τράπεζα αλλά κάπως διαφορετική απ' ό,τι ξέρουμε. Ο άνθρωπος αυτός δεν έχει χρήματα, αλλά πάει κάτι να καταθέσει. Τι καταθέτει; Κάτι που παρήγαγε. Μια ωραία ψάθα που έφτιαξε αυτός με την οικογένειά του. Στην τράπεζα μπορεί ο καθένας να καταθέσει φυσικά προϊόντα που παράγει. Υπάρχει κατάσταση, στην οποία αναγράφεται πόσο θα κατατεθεί στον λογαριασμό του για κάτι που φέρνει εκεί. Γίνονται δεκτές καταθέσεις σε είδη, όπως ψάθες, κοράλλια, καλλιτεχνικά δουλεμένες πέτρες, δόντια αγριόχοιρων, διάφορα όστρακα κ.α. Από τον λογαριασμό του πληρώνονται άλλα πράγματα, όπως κάποιο δάσκαλο για τα παιδιά του.

Οι άνθρωποι στο νησί καλύπτουν όλες τους τις ανάγκες έτσι και επιπλέον με προϊόντα που παίρνουν άμεσα από τη φύση και ανταλλάσουν άμεσα μεταξύ τους, καρπούς, ψάρια κ.α

Οι άνθρωποι λένε αισθάνονται πολύ πλούσιοι.

Το καταπληκτικό είναι ότι στην μοναδική αυτή τράπεζα μπορούν να κατατεθούν και ιδέες. Όταν κάποιος έχει κάποια ιδέα ή εμπειρία που είναι χρήσιμη, κατατίθεται στο λογαριασμό του. Αυτή η ιδέα μπορεί να πουληθεί σε άλλο μέρος. Η τράπεζα αυτή έχει 12 υποκαταστήματα στο Πεντεκόστ και 50 σε όλη τη χώρα Βανουατού. Η χώρα αυτή μέχρι το 1980 ήταν αποικία εν μέρει της Γαλλίας και εν μέρει της Αγγλίας γι αυτό ένας ξένος μπορεί να συνεννοηθεί αλλού στα γαλλικά και αλλού στα αγγλικά. Από το 1980 όμως το Βανουατού είναι ανεξάρτητο κράτος και σήμερα δεν έχει οικονομικά προβλήματα.

Όσο τα νησιά ήταν αποικία της Γαλλίας και Αγγλίας, οι άνθρωποι έπρεπε να δουλεύουν πολύ, χρησιμοποιούνταν μόνο ως εργατικά χέρια και δεν είχαν κανένα έλεγχο στα οικονομικά τους. Από την ανεξαρτησία τους και μετά εφάρμοσαν το δικό τους παραδοσιακό οικονομικό σύστημα. Ο καθένας αμείβεται για την καθημερινή του εργασία, εξασφαλίζονται οι ανάγκες και των ηλικιωμένων και παιδιών και δεν υπάρχει φτώχια σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους. Στο νησί της πρωτεύουσας και άλλα νησιά η κύρια πηγή εσόδων είναι ο τουρισμός αλλά τα ξενοδοχεία κλπ. ανήκουν ακόμη σε Ευρωπαίους αλλά οι ντόπιοι δεν γίνονται πλέον στόχος εκμετάλλευσης ως φθηνό εργατικό και υπηρετικό προσωπικό όπως παλαιότερα.

Το κέντρο του παραδοσιακού συστήματος είναι το νησί Πεντεκόστ, το οποίο συνέχεια επεκτείνεται και σε άλλα νησιά με τη δική του τράπεζα την Τανμπούνια την παραδοσιακή τράπεζα.

Η κυρία Λίνι είναι υπουργός οικονομικών της χώρας και δηλώνει ότι σε μας δεν γίνονται κλοπές, γιατί οι άνθρωποι εδώ είναι ευχαριστημένοι μ' αυτά που έχουν. Δεν έχουν άλλες ανάγκες. Γιατί λοιπόν να κλέψουν. Οι τράπεζες δεν έχουν συστήματα ασφαλείας, γιατί δεν τα χρειάζονται. Το θησαυροφυλάκιο του κεντρικού καταστήματος της τράπεζας Τανμπούνια υπολογίζεται σε αξία 60 εκατομμύρια Ευρώ. Έχει μεγάλη αποθήκη σε διάφορα είδη: ψάθες, κοράλλια, όστρακα και καλλιτεχνήματα από πέτρες κ.α. Οι καταθέσεις αυτές σε είδη ανταλλάσσονται με χρήματα από ντόπιους και ξένους. Είναι είδη που χρησιμοποιούνται εκεί.

Πριν 3 χρόνια μια ομάδα από την Αγγλία που έκανε καταγραφή των χωρών με τους πιο ευτυχισμένους ανθρώπους στον κόσμο Έβγαλε τα εξής αποτελέσματα: Από 178 χώρες, την 150η θέση πήραν οι ΗΠΑ λίγο πριν από την Κίνα. Η Γερμανία πήρε τη θέση 81, ενώ η χώρα Βανουατού πήρε την πρώτη θέση. Το συμπέρασμα: όσο μια κοινωνία είναι λιγότερο υλιστική, τόσο ευτυχέστερη είναι.

Ας σημειώσουμε ότι στην ντόπια γλώσσα δεν υπάρχει λέξη για «κατανάλωση» και «εμπορική οικονομία».

Ας ακούσουμε τι λέει κάποιος κάτοικος στο Πεντεκόστ:

«Είμαστε ευτυχισμένοι άνθρωποι, είμαστε ικανοποιημένοι μ' αυτά που έχουμε. Αυτό που χρειαζόμαστε φύεται γύρω μας. Δεν υπάρχει πείνα. Ο καθένας είναι ευχαριστημένος. Δεν αναζητούμε συνέχεια όλο κάτι άλλο ν' αποκτήσουμε. Η ζωή μας κυλά ομαλά μέσα στην οικογένεια, στην κοινωνία μας και στις παραδόσεις μας. Σεβόμαστε ο ένας τον άλλον και φροντίζουμε τους ηλικιωμένους.»

Μια νοοτροπία που κίνησε το ενδιαφέρον του ΟΗΕ για να την μελετήσει και να την μεταφέρει και σε άλλες χώρες. Το συμπέρασμα είναι: Η κατανάλωση δεν είναι το παν.

Πολλοί λαοί πάνω στη Γη θα μπορούν να ζήσουν καλύτερα μειώνοντας δραστικά τις υλικές ανάγκες. Δεν είναι πάντα απαραίτητο το μοντέλο: Βιομηχανία, πρώτες ύλες, καταναλωτισμός η ευτυχία.

Αν πάρουμε ως βάση τον καταναλωτισμό, βιομηχανική παραγωγή η Βαϊνατού συγκαταλέγεται στη χώρα με τους πιο φτωχούς ανθρώπους, είναι όμως με τους πιο ευτυχισμένους.

Μήπως και στην Ελλάδα λύσουμε το οικονομικό πρόβλημα χωρίς να καταφύγουμε σε ΔΝΤ, ευρωπαϊκή τράπεζα κλπ. μειώνοντας απλά την υπερκατανάλωση των εισαγόμενων προϊόντων;

Εδώ στην Ελλάδα ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες με το πρότυπο του καταναλωτισμού και ειδικά με εισαγόμενα είδη. Τραβήξαμε το σχοινί σ' αυτή τη κατεύθυνση μέχρι που δεν πάει άλλο.
Γίναμε έτσι ευτυχέστεροι;
Ζούμε πιο ειρηνικά;
Ζούμε με λιγότερο άγχος;

Ποιες άλλες αξίες μπορούμε να προβάλουμε;
Τον πολιτισμό μας; Τον αρχαίο αλλά και τον νεότερο;
Μπορούμε να γίνουμε βιομηχανική χώρα; Νομίζω, όχι.
Μήπως μπορούμε να γίνουμε ευτυχέστεροι με εφευρετικότητα, νέες ιδέες και όχι αντιγράφοντας;
Αντιγραφές, απομιμήσεις κάνουν πολλές πολυπληθείς χώρες και μάλιστα πολύ φθηνά, όπως Κίνα, Ινδία κλπ.
Κάτι διαφορετικό πρέπει να παράγουμε.

Γαβριήλ Πανάγος
Συγγραφέας